THÚC HƯỚNG CHÚC MỪNG TUYÊN TỬ NGHÈO

 

Nếu ham phú quý ở đời,

Mà quên nhân đức thì tôi mới buồn

 

 

叔向賀宣子貧 – 左丘明

Thúc Hướng hạ tuyên tử bần – Tả Khâu Minh

Thúc Hướng chúc mừng Tuyên tử nghèo

叔向見韓宣子

Thúc hướng kiến Hàn Tuyên tử

Thúc hướng thăm Hàn Tuyên tử

宣子憂貧叔向賀之

Tuyên tử ưu bần Thúc Hướng hạ chi

Tuyên tử lo nghèo, Thúc Hướng ngỏ lời mừng

宣子曰吾有卿之名

Tuyên tử viết: Ngô hữu khanh chi danh

Tuyên tử nói: Ta có danh là khanh tướng

而無其實無以從二三子

Nhi vô kỳ thực , vô dĩ tùng nhị tam tử

Nhưng không có thực, không lấy gì theo được bạn

吾是以憂子賀我何故

Ngô thị dĩ ưu. Tử hạ ngã, Hà cố?

Bởi thế nên lo. Bscs mừng ta là lý gì?\

曰昔欒武子無一卒之田

Viết tích Loan vũ tử vô nhất tốt chi điền

Nói: Xưa Loan vũ tử ruộng không có đủ nuôi trăm người

其官不備其宗器

Kỳ quan bất bị kỳ tông khí

Lộc không đủ cúng tế cha mẹ

宣其德行順其憲則

Tuyên kỳ đức hạnh thuận kỳ hiến tắc

Đức hạnh được tuyên dương, thuận phép nước

使越於諸候

Sử việt ư chư hầu

Danh tiếng truyền ra đến chư hầu

諸候親之戎狄懷之

Chư hầu thân chi, nhung địch hoài chi

Chư hầu xem thân, giặc giã coi mến

以正晉國

Dĩ chính Tấn quốc

Chỉnh đốn nước Tần

行刑不疚以免於難

Hành hình bất cứu dĩ miễn ư nạn

Người ốm không đem hành hình, vì thế tránh được nạn

及桓子驕泰奢侈

Cập hoàn tử kiêu thái sa xỉ

Đến Hoàn tử kiêu căng hoang phí

貪欲無藝畧則行志

Tham dục vô nghệ, lược tắc hành chí

Tham lam không theo cha, bỏ phép nước mà theo lòng dục của mình

假貸居賄宜及於難

Giá thải cư hối, nghi cập ư nạn

Cho vay lãi, ăn hối lộ đến khi gặp nạn

而賴武之德以没其身

Nhi lại Vũ chi đức dĩ một kỳ thân

Lại nhờ đức của cha mà chỉ mất gia sản

及懷子改桓之行

Cập Hoài tử cải Hoàn chi hạnh

Đến Hoài tử sửa lại nết xấu của Hoàn

而修武之德可以免於難

Nhi tu Vũ chi đức, khả dĩ miễn ư nạn

Tu lấy đức của Vũ, có thể tránh được nạn

而離桓之罪以亡於楚

Nhi li Hoàn chi tội dĩ vong ư Sở

Mà tránh tội của Hoàn, phải lưu vong sang Sở

夫卻昭子其富半公室

Phù khước chiêu tử, kỳ phú bán công thất

Khước chiêu tử giầu có bằng nửa nước

其家半三軍

Kỳ gia bán tam quân

Người nhà đông bằng nửa số quân đội

恃其富寵以泰於國

Thị kỳ phú sủng dĩ thái ư quốc

Giầu có lại được vua yêu

其身尸於朝其宗滅於絳

Kỳ thân thi ư triều kỳ tông diệt ư giáng

Bị phơi thây ở triều, dòng họ bị diệt ở kinh thành

不然夫八卻五大夫

Bất nhiên phù bát khước: ngũ đại phu

Tám người họ Khước thì năm làm đại phu

三卿其寵大矣

Tam khanh, kỳ sủng đại hĩ

Ba làm quan khanh, vua yêu đã cực vậy

一朝而滅莫之哀也

Nhất triêu nhi diệt, mạc chi ai dã

Một sớm diệt vong, không ai thương

唯無德也

Duy vô đức dã

Chỉ vì không có đức vậy

今吾子有欒武子之貧

Kim ngô tử hữu Loan vũ tử chi bần

Nay bác nghèo như Loan vũ tử

吾以為能其德矣是以賀

Ngô dĩ vi năng kỳ đức hĩ, thị dĩ hạ

Nhưng cái đức cũng sánh Loan vũ tử, nên chúc mừng

若不憂德之不建

Nhược bất ưu đức chi bất kiến

Nếu không lo sửa đức

而患貨之不足

Nhi hoạn hoá chi bất túc

Chỉ sợ của cải không đủ

將弔不暇何賀之有

Tương điếu bất hạ hà hạ chi hữu?

Thì phải chia buồn, chứ có gì mà mừng

宣子拜稽首焉曰

Tuyên tử bái khể thủ yên, viết

Tuyên tử cúi đầu vái, nói:

起也將亡賴子存之

Khởi dã tương vong, lại tử tồn chi

Khởi này sắp suy sụp, nhờ bác giữ lại

非起也敢惠承之

Phi khởi dã cảm huệ thừa chi

Không phải chỉ Khởi này cảm ơn huệ bác mà thôi

其自桓叔以下嘉吾子之賜

Kỳ tự Hoàn Thúc dĩ hạ, gia ngô tử chi tứ

Mà từ Hoàn thúc trở xuống đều chịu ơn bác

 

 

 

 

 

Hàn tuyên tử đương than nghèo khổ

Thúc Hướng nghe, hớn hở chúc mừng

Hàn rằng: Sao nói lạ nhường

Làm quan ai cũng đường đường hiển vinh

Tôi tiếng cả nhà thanh đương ngán

Lỡ đôi khi bè bạn đến chơi

Rượu cơm không có mà mời

Đứng hàng khanh tướng hổ ngươi mọi bề

Cảnh nghèo ấy có gì đáng chúc

Bác lại còn trêu chọc nữa ư?

Thúc thưa: Nước Tấn ngày xưa

Có Loan Vũ Tử cũng là thượng khanh

Mà nếp sống trung bình không đổi

Mảnh ruộng vườn huê lợi đáng bao!

Vun trồng âm đức về sau

Rợ nhung bái phục, chư hầu ngợi khen

Con: Hoàn Tử đã quên gương quý

Lại kiêu căng, xa xỉ tham tàn

Đến khi gặp phải tai nàn

May nhờ âm đức, chết toàn được thân

Cháu Hoài tử ăn năn hối cải

Vì lỗi cha cũng phải lưu vong

Khước Chiêu gương nọ thử trông

Giàu sang nghiêng cả non sông nửa phần

Bày con cháu quây quần bao bọc

Được vua yêu, tước lộc hơn người

Tưởng rằng an hưởng đời đời

Thế mà một sớm đến hồi diệt vong

Dù phú quý oai hùng đến mấy

Thiếu đức thì cũng phải tan hoang

Đáng mừng đâu ở giàu sang

Đáng buồn đâu ở nghèo nàn mà lo?

Bác thanh bạch chẳng thua Loan vũ

Cốt đức dày là đủ mừng rồi

Nếu ham phú quý ở đời

Mà quên nhân đức thì tôi mới buồn